De mensen die moeten vluchten uit Oekraïne gaan al sedert het uitbreken van de oorlog door een hel. Niet enkel is wat ze zagen en meemaakten onbeschrijfelijk traumatiserend, de dreiging is nog niet weg. Wat met hun familieleden, hun geliefden en vrienden? Wat met hun eigendommen, hun werk, hun toekomst? Alleen maar vragen en eindeloze onzekerheid. Bijna alle mannen zijn ginder gebleven om hun land te verdedigen. Vrouwen zijn alleen of met hun kinderen gevlucht... ze staan er helemaal alleen voor en dromen maar van één ding: dat de oorlog zo snel mogelijk stopt en dat ze terug naar huis kunnen.
De mensen die wij hier opvangen zitten dus in het midden van een psychologisch lijden en dat stelt hen zeer zwaar op de proef. Gastgezinnen die hen opvangen weten vaak niet wat de beste manier is om die mensen te helpen. Niet alleen is het leed zo eindeloos groot dat het onder mensen die dezelfde taal spreken al moeilijk zou zijn om de juiste woorden te vinden. Moet je praten, laten praten, zwijgen en laten zwijgen? Daarbovenop komt nog eens het probleem van de taal. Weinigen onder ons zijn het Oekraïens of het Russisch meester. Soms is Engels of Duits een optie. Maar hoe dan ook is het bespreken van dergelijke pijnlijke onderwerpen zonder grondige kennis van elkaars taal bijna onbegonnen werk.
Om zowel de hulpverlener als de vluchteling te helpen zijn er een aantal plaatsen waar we terecht kunnen voor hulp.
WAT KAN JE ZELF, ALS BUDDY, ALS GASTGEZIN?
- Beginvraag: wat is dit specifieke trauma waar we mee te maken hebben?
- Er zijn vele soorten trauma’s, elke ‘soort’ van trauma is anders EN elk trauma is anders bij iedere persoon die ermee te maken krijgt....
- Verschillende fases: het trauma wordt anders beleefd afhankelijk van de dynamiek van de omstandigheden.
- EERSTE FASE
- Vrouwen en kinderen ontvluchten hun land, roots, familie, cultuur
- Mannen, vaders, zonen blijven achter
- Eerste dagen of weken totdat men ergens fysiek veilig is = OVERLEVINGSMODUS
- Eerste basisbehoeften: veilige en warme plek, voedsel, onderdak dus
- Registratie...
- TWEEDE FASE
- Denken kan dan pas toegelaten worden, emoties die eerst naar achter geschoven werden, komen nu naar boven.
- Beetje bij beetje worden deze emoties voelbaar:
- Hoe lang gaat dit duren? ...
- Onwezenlijk: wat doe ik hier?
- Onzekerheid, angst, zorg: hoe gaat het met onze mannen, met de familie.... Met alles wat ik achterliet?
- Onzekerheid en angst voor de toekomst = de grote VERLAMMER
- Is bv anders in het geval van trauma bij een groot verlies dat onomkeerbaar is. (het overlijden van een kind... is onomkeerbaar, er is geen hoop...)
- Hier: de omkeerbaarheid is enerzijds verlammend, maar anderzijds geeft die ook hoop
- Verlammende onzekerheid en hoop gaan hand in hand:
- Verlammend enerzijds
- Hoe lang gaat dit duren?
- Zal het nog kunnen om terug te gaan, en wanneer dan?
- Zie ik mijn man, mijn familie nog ooit terug?
- Hoe is het met hen?
- Het is goed om te beseffen dat die onzekerheid verschrikkelijk is, soms bijna ondraaglijk....
- Hoop anderzijds:
- Dit is maar voor even (hoelang?)
- Ik word/wij worden weer verenigd met ons gezin, met onze familie
- Wij gaan (spoedig?) weer terug....
- Het is goed om te beseffen dat er veel tegenstrijdige emoties zijn...
- Ook al zijn mensen dankbaar voor een warme opvang... omdat zij trouw willen blijven aan hun thuis en zo snel mogelijk terug willen om te gaan helpen en terug op te bouwen met hun geliefden kan denken over 'integratie', de taal leren, hier naar school gaan,... het gevoel geven ontrouw te zijn aan wie achterbleef, aan hun land... Een stem in hen zegt misschien: 'Laat ik dan de hoop niet varen dat dit tijdelijk is?...'
- Wat kan ik doen als buddy, als opvanggezin, ....
- Taalbarrière doorbreken:
- praten met Google Translate (stemgebruik) is niet per se negatief, de vertraging die het geeft kan ook een hulp zijn om te verbinden.
- En er zijn landgenoten die kunnen tolken
- NABIJ zijn:
- Ik ben er wanneer nodig,
- wanneer JIJ graag wil praten (= de belangrijkste boodschap), op JOUW moment, en zo vaak als nodig.
- Soms willen mensen keer op keer hun verhaal doen, dat kan niet direct, soms pas na weken...
- Bij anderen: liever niet praten over het trauma.... Ook dat is ok.
- Hoe toon je nabijheid, je bereidheid om te luisteren wanneer ZIJ het nodig hebben?
- Door gewoon te gaan zitten, aanwezig te zijn, niet per se te willen praten...
- Begrip tonen dat al die ondersteunende hulp die wordt aangeboden zoals school, Nederlands leren, werk, .... de onuitgesproken vraag om te integreren... ook kan afschrikken (Eigenlijk is mijn verlangen, hoop om ze snel mogelijk terug te kunnen gaan, ik wil hier in feite niet integreren)....
- Hoe werkt dit verhaal voor kinderen?
- Ook zij maakten erge dingen mee: papa, vriendjes, familie en school achterlaten....
- Het is via de moeders dat je de kinderen kan ondersteunen.
- Mama is altijd diegene die zorgt voor basisveiligheid.... Frauke Moerenhout (zorgcoördinator – psychologe)
